Waar staan we op financieel gebied

De Jaarstukken 2022 sluiten af met een positief saldo van € 8,2 miljoen. In de 4^e kwartaalbrief 2022 werd nog een positief saldo van € 2,8 miljoen verwacht. Uiteindelijk is het saldo € 5,4 miljoen positiever dan verwacht.

Belangrijke oorzaak van het positieve saldo is dat we in 2022 niet aan alle werkzaamheden zijn toegekomen die we ons hadden voorgenomen in de begroting. Bovendien ontvingen we vanuit het Rijk in december nog extra gelden voor werkzaamheden die we in 2023 gaan inzetten. In totaal betreffen deze gelden een bedrag van € 3,6 miljoen.

De capaciteit van onze organisatie stond in 2022 onder druk. We hadden te maken met veel vacatures, een krappe arbeidsmarkt en een hoog ziekteverzuim. Desondanks hebben we in 2022 veel zaken opgepakt die we niet hadden voorzien in de Programmabegroting 2022 zoals de opvang van Oekraïnse vluchtelingen, het tijdelijk opvangen van asielzoekers en de opstellen en uitvoeren van de steunimpuls. Deze onvoorziene zaken hebben veel ambtelijke inzet hebben gevraagd. Met als resultaat dat niet alle ambities die we ons in de begroting hadden voorgenomen al in 2022 konden worden gerealiseerd. Hier gaan we, zoveel als mogelijk, in 2023 alsnog invulling aan geven.

Verder op in deze paragraaf is een overzicht opgenomen hoe het resultaat tot stand is gekomen. Dit betreft de grootste afwijkingen. In de jaarrekening is per programma een gedetailleerde analyse terug te vinden.

De regelgeving schrijft voor dat het rekeningresultaat bestaat uit een resultaat voor verrekening met de reserves en een resultaat na verrekening met de reserves. Deze opbouw ziet er als volgt uit:

Wij stellen voor het positieve resultaat van € 8,2 miljoen conform bestaand beleid in de Algemene Reserve te storten.

In de 1e kwartaalbrief 2023 hebben we de voorstellen tot overheveling van budget opgenomen. Deze voorstellen verrekenen we met de Algemene Reserve zodat deze niet opnieuw invloed hebben op het rekeningresultaat.

Per saldo blijft er een positief resultaat, dit versterkt ons weerstandsvermogen.

De grootste verrekeningen met de reserve is het gevolg van storting van € 3,2 miljoen in de Reserve Kwaliteitsplan Openbare Ruimte. De actualisatie van het Meerjarenperspectief Grondzaken resulteerde in een onttrekking van € 0,8 miljoen met de Reserve Grondzaken.

Bestemming rekeningresultaat

Financieel beleid is het saldo van de jaarrekening te storten in de Algemene reserve, hierdoor neemt het weerstandsvermogen verder toe.

Beslispunten reservepositie

De jaarrekening bevat enkele beslispunten die betrekking hebben op de reservepositie. Het betreft de uitvoering van bestaande beleidsregels.

Egalisatievoorziening afvalstoffenheffing

Voor de egalisatie van het tarief afvalstoffenheffing is een egalisatievoorziening in het leven geroepen. Per 1 januari 2022 was deze voorziening leeg. Dit is de afgelopen jaren al het geval. Uitgangspunt was dat dit zou worden hersteld door de hogere inkomsten vanuit de afvalstoffenheffing. Door verschillende oorzaken bleven de uitgaven de laatste jaren stijgen. Het negatieve verschil over 2019, 2020 en 2021 is ten laste van de algemene middelen gebracht. In totaal bedraagt dat € 507.000 .

In de begroting 2022 hielden we rekening met een dotatie aan de egalisatievoorziening. De werkelijk lasten zijn ook in 2022 zo hoog dat de dotatie niet kon plaatsvinden en dat er alsnog een tekort van € 207.000 is ontstaan. Het exploitatietekort op afval is ten laste van het rekeningsaldo gebracht. De egalisatievoorziening blijft hierdoor leeg. Bij de tariefstelling voor de komende jaren sturen we er op aan dat de egalisatiereserve weer positief wordt.

Reserve Grondzaken en Voorziening Verlies Grondzaken

In de Nota Grondbeleid is vastgelegd dat we in Diemen werken met een Reserve Grondzaken en een Voorziening Verlies Grondzaken. De Reserve Grondzaken is ingesteld als een aparte reserve binnen de gemeentelijke financiën, waardoor de financiële resultaten en risico’s van de grondzaken apart zichtbaar zijn ten opzichte van de overige gemeentelijke taken. In de Voorziening Verlies Grondzaken worden verwachte negatieve resultaten van de grondexploitatie(s) voorzien.

Per saldo is uit de Reserve Grondzaken € 807.000 onttrokken. Per 31 december 2022 bedraagt de stand van de reserve € 9.147.000.

In de Voorziening Verlies Grondzaken is € 203.000 gestort. Per 31 december 2022 bedraagt de stand van de voorziening reserve € 677.000.

In het Meerjarenperspectief Grondzaken (MPG) 2022 is een gedetailleerde uitwerking van alle onttrekkingen en dotaties terug te vinden.

Algemene reserve / weerstandsvermogen

Onderstaand de stand van de Algemene reserve per 31 december 2022.

De algemene reserve is in 2022 verder toegenomen waardoor de weerstandscapaciteit is vergroot. Voor de lopende grondexploitaties waar verliezen verwacht worden is de ' Voorziening Verlies Grondzaken' aangevuld vanuit de Reserve grondzaken.

Het woningtekort is groot en de ambitie voor meer sociale woningen leveren in samenhang met de beperkte grond die aanwezig is, risico’s op voor nieuwe grondexploitaties.

We leven in economisch onzekere tijden. De inflatie is hoog, de prijzen voor grondstoffen zijn enorm gestegen en ook de rente stijgt. Al deze ontwikkelingen hebben een negatieve invloed op onze grondexploitaties. Voor het opvangen van negatieve resultaten zijn we verplicht een voorziening aan te leggen (Voorziening Verlies Grondzaken). Om de Voorziening Verlies Grondzaken op het gewenste niveau te houden verrekenen we met de Reserve Grondzaken. De reserve Grondzaken is  goed gevuld, daarmee zijn we in staat negatieve ontwikkelingen op te vangen.

De structurele risico's zijn dit jaar toegenomen. De herverdeling van het Gemeentefonds heeft voor Diemen grote negatieve gevolgen. Dit nadeel is op basis van de informatie uit de Meicirculaire 2022 voorlopig becijferd op € 2,9 miljoen structureel. Het is nog niet duidelijk welke compensatie en ingroeiregeling het Rijk hier tegenover zet. Het nadeel zal zich vanaf 2026 voordoen.

De kosten voor jeugdzorg blijven toenemen. Vooral het aantal complexe jeugdzorgcliënten neemt in aantal toe en brengt hoge kosten met zich mee. Nog steeds zetten we volop in op de beheersing van de kosten binnen de specialistische jeugdhulp, dit blijkt weerbarstige materie. Binnen het programma ‘Grip en controle sociaal domein’ is vooral ingezet op contractmanagement. Samen met de andere DUO-organisaties hebben we het project 'Datagedreven sturing' gestart. Doel is op basis van de bestaande data beter te kunnen prognosticeren.

Voor het structurele begrotingsevenwicht brengen de inflatie, de energiecrisis en de stijgende rente forse risico's met zich mee. We zijn in 2023 gestart met het verzamelen van de gevolgen van deze risico's. In de 2e kwartaalbrief 2023 en de Kadernota 2024 nemen wij u mee in onze bevindingen. Voor 2022 zijn deze risico's nog beperkt gebleven.

Conclusie

2022 kunnen we financieel gezien positief afsluiten. Verhoudingsgewijs hadden we meer meevallers dan tegenvallers. Zo ontvingen we extra Rijksmiddelen voor de opvang van vluchtelingen en de ondersteunende maatregelen voor de energiecrisis. Na overheveling van de budgetten is er nog steeds een positief saldo waardoor onze algemene reservepositie verbetert. Deze goede reservepositie geeft ons in de toekomst enig comfort wanneer financiële risico's zich daadwerkelijk voor gaan doen.

Verklaring van het resultaat

Onderstaand een overzicht van de belangrijkste afwijkingen die zich sinds de 4e kwartaalbrief 2022 hebben voorgedaan. Verderop in de jaarrekening vindt u per programma een overzicht van afwijkingen met toelichting.